İçindekiler

Otizmli Çocuklarda Beslenme

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), sosyal iletişimde güçlükler, tekrarlayıcı davranışlar ve duyusal hassasiyetlerle karakterize edilen nörogelişimsel bir durumdur. Otizmli çocukların birçok alanda özel gereksinimleri olduğu gibi beslenme alışkanlıkları da bu özel ihtiyaçlardan biridir. Seçici yeme, belirli gıdalara karşı hassasiyet ve yetersiz besin alımı, otizmli çocuklarda sık görülen beslenme sorunları arasındadır.

Bu yazımızda, otizmli çocuklarda beslenme alışkanlıkları, bu alışkanlıkların nedenleri ve uzman önerileriyle sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturmanın yolları ele alınacaktır.

Otizmli Çocuklarda Yaygın Beslenme Alışkanlıkları

Otizmli bireyler, yemek yeme konusunda tipik gelişim gösteren çocuklardan farklı eğilimler sergileyebilir. Bu eğilimlerin bir kısmı rutinlere olan bağlılıktan, bir kısmı ise duyusal hassasiyetlerden kaynaklanır.

1. Seçici Yeme Davranışı

Otizmli çocukların büyük bir kısmı sınırlı sayıda gıdayı tüketir. Bu çocuklar genellikle:

Belirli renklerdeki yiyecekleri tercih eder (örneğin sadece beyaz yiyecekler),
Dokusu yumuşak ya da çıtır olan yiyecekleri seçer,
Aynı markayı, aynı pişirme şeklini ya da aynı sunumu ister.

Bu seçicilik, çocuğun günlük alması gereken besin değerlerini karşılamasını zorlaştırabilir.

2. Yemek Rutinlerine Bağlılık

Otizmli çocuklar için rutinler çok önemlidir. Bu durum, yeme davranışlarına da yansır. Aynı saatlerde yemek yemek, aynı tabakta sunum yapılması veya yemeklerin belirli bir sırayla tüketilmesi onlar için güvenli bir düzen oluşturur.

3. Duyusal Hassasiyetler

Yiyeceklerin:

Tadı,
Kokusu,
Dokusu,
Sıcaklığı,

gibi duyusal özellikleri otizmli çocuklar üzerinde rahatsız edici etki yaratabilir. Örneğin bazı çocuklar kıtır yiyecekleri reddederken, bazıları çorba gibi sıvı gıdaları tolere edemez.

4. Gıda Takıntıları

Bazı otizmli çocuklar belirli gıdalara karşı takıntı geliştirebilir. Örneğin sadece patates kızartması veya makarna gibi tek yönlü bir beslenme düzeni benimseyebilirler. Bu durum uzun vadede beslenme eksikliklerine yol açabilir.

Otizmli çocuklarda beslenme alışkanlıkları.

Otizmli Çocuklarda Beslenme Sorunlarının Nedenleri

Otizmli çocuklardaki beslenme alışkanlıkları tesadüfi değil; genellikle aşağıdaki nedenlere bağlıdır:

1. Duyusal Hassasiyetler

Otizmli çocuklar, yiyeceklerin tadı, kokusu, dokusu veya sıcaklığına karşı aşırı hassas olabilir. Bu nedenle bazı gıdaları reddederler.

2. Seçici Yeme Davranışı

Yalnızca belirli renk, şekil veya markadaki yiyecekleri tüketmek isteyebilirler. Bu sınırlı yeme alışkanlığı besin çeşitliliğini kısıtlar.

3. Rutinlere Bağlılık

Yeni yiyecekleri denemeye karşı direnç gösterebilirler. Aynı yemeği aynı şekilde istemeleri, beslenme düzenini daraltabilir.

4. Gastrointestinal Problemler

Kabızlık, reflü gibi sindirim sorunları yeme davranışını olumsuz etkileyebilir. Bu rahatsızlıklar nedeniyle bazı yiyeceklerden kaçınabilirler.

5. Motor Becerilerde Güçlük

Bazı otizmli çocuklar çiğneme veya yutma gibi motor becerilerde zorlanabilir, bu da belirli gıdaları tüketememelerine yol açabilir.

6. Davranışsal ve Duygusal Faktörler

Yemek saatinde yaşanan stres, kaygı ya da geçmişteki olumsuz deneyimler, beslenmeyi bir mücadeleye dönüştürebilir.

Beslenme Alışkanlıklarının İyileştirilmesi İçin Öneriler

Otizmli çocuklarda beslenme sorunları uzun vadeli ve sabır isteyen bir süreçtir. Ancak doğru yaklaşımlar ve profesyonel destekle sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırılabilir.

1. Yavaş ve Sabırlı İlerleyin

Yeni yiyecekleri tanıtmak haftalar sürebilir. Bir gıdayı tamamen tüketmesi beklenmeden önce tanımasına, dokunmasına, koklamasına izin verin. Gıdayı önce tabağa koyup sadece görmesine izin vermek dahi bir ilerlemedir.

2. Gıda Günlüğü Tutun

Hangi yiyecekleri seviyor, hangilerine karşı aşırı tepki veriyor? Bunu not ederek çocuğun tercihlerini ve sınırlarını daha iyi anlayabilirsiniz. Bu sayede menüleri çeşitlendirmek kolaylaşır.

3. Duyusal Hassasiyetleri Dikkate Alın

Eğer bir çocuk belirli dokuları tolere edemiyorsa, alternatif yollar bulunabilir. Örneğin pütürlü sebzeler yerine püre halinde sebze çorbası sunmak gibi. Duyusal terapi desteğiyle bu hassasiyetler azaltılabilir.

4. Model Olun

Çocuklar çoğu zaman gözlemleyerek öğrenir. Ebeveynlerin ve kardeşlerin sofrada çeşitli ve sağlıklı yiyecekler tüketmesi, çocuğun yeni besinlere ilgisini artırabilir.

5. Pozitif Pekiştirme Uygulayın

Çocuğun yeni bir yiyeceği denemesi veya daha önce reddettiği bir yemeği tabağına alması bile övgüye değerdir. Olumlu pekiştirme, bu davranışın tekrarlanmasını sağlar.

6. Uzman Desteği Alın

Bir diyetisyen veya beslenme terapisti, çocuğun ihtiyaç duyduğu vitamin, mineral ve kalori dengesini planlayarak ebeveynlere yol gösterici olabilir. Aynı zamanda konuşma terapistleri ve ergoterapistler, çiğneme-yutma becerilerinin gelişmesine destek verir.

Otizmli çocuklarda dikkat edilecek besinler

Otizmli Çocuklarda Dikkat Edilmesi Gereken Besin Grupları

Otizmli çocukların günlük diyetlerinde şu gruplara yer verilmesi önerilir:

1. 🥩 Protein Grubu

Örnekler: Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller (mercimek, nohut, fasulye)

Neden önemli?
Proteinler; hücre yapımında, kas gelişiminde, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde ve nörolojik gelişimde kritik rol oynar. Otizmli çocuklarda davranış ve odaklanma üzerinde olumlu etkiler gösterebilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Yumuşak kıvamlı pişirme yöntemleri (haşlama, fırınlama) tercih edilerek çiğneme zorluğu yaşayan çocuklar için uygun hale getirilebilir.
Balık, özellikle omega-3 yağ asitleri içeren somon gibi türlerle desteklenmelidir.

2. 🥦 Sebze Grubu

Örnekler: Brokoli, havuç, ıspanak, kabak, bezelye, domates

Neden önemli?
Sebzeler vitamin, mineral ve lif bakımından zengindir. Özellikle A, C ve K vitaminleri; bağışıklık, göz sağlığı ve sindirim sistemi için gereklidir. Lifli sebzeler kabızlık riskini azaltır.